काठमाडौँ, २७ असोज आश्विन शुक्ल प्रतिपदादेखी नवमीसम्म नवरात्री पर्व मनाइन्छ । यसपटकको नवरात्रीको प्रारम्भ असोज २६ गतेदेखी सुरू भएको छ । यो पर्वका क्रममा विभिन्न देवीहरूको पूजा गरिन्छ र विभिन्न शक्तिपिठहरूमा पूजाआजा गर्ने गरिन्छ । शक्ति पिठहरूमा हिन्दु धर्मालम्बीहरूको हिजो देखी नै भीड लाग्न थालेको छ ।
देशका विभिन्न स्थानमा देवीहरूको मूर्ति समेत निर्माण गरेर पूजा गर्ने गरिन्छ । देवीलाई प्रशन्न गर्नका लागि सबैले आ(आफ्नो तर्फबाट सक्दो प्रयास गर्ने गर्छन् । कसैले ९ दिनको उपवास राख्ने गर्छन् भने कसैले ९ दिनसम्म चप्पलको प्रयोग गर्दैनन् ।
नवरात्रीका अवसरमा हिन्दु धर्माबलम्बीहरुले ९ देवीको विषेश पूजा गर्ने गरेका छन् । ९ वटै देवीलाई शक्तिको केन्द्र मान्ने गरिन्छ । नवरात्रीमा कुन कुन देवीको पूजा गर्ने र कुन मन्त्र जप्ने .
शैलपुत्री आश्विन शुक्ल प्रतिपदाका दिन शैलपुत्रीको पूजा गर्ने गरिन्छ । यसका क्रममा जपिने मन्त्र
वन्दे वांछित लाभाय चन्द्राद्र्वकृतशेखराम् ।
वृषारूढा शूलधरां यशस्विनीम् ।।
यसको अर्थ स् शैलपुत्रीको दाहिने हातमा त्रिशूल र दायाँ हातमा कमलको फूल हुन्छ । यीनै नवदुर्गाहरूको प्रथम दुर्गा हुन् । नवरात्रीको पहिलो दिन शैलपुत्रीको पूजा गर्नुपर्छ ।
ब्रम्हचारिणी स् आश्विन शुक्ल द्धितीयका दिन ब्रम्हचारिणीको पूजा गरिन्छ । यस क्रममा जपिने मन्त्र,
दधना करपपद्माभ्यांक्षमालाकमण्डलू ।
देवीप्रसीदतु मयी ब्रम्हाचारिण्यनुत्तमा ।।
यसको अर्थ स् ब्रम्हचारिणी नव दुर्गामा दोस्री माता हुन् । देवी ब्रम्हचारिणीको स्वरूप अद्भुत र दिव्य छ । माताको दाहिने हातमा रूद्राक्षको माला र बायाँ हातमा कमण्डलु रहेको छ ।
चन्द्रघण्टा स् आश्विन शुक्ल तृतीयाका दिन चन्द्रघण्टाको पूजा गरिन्छ । यस क्रममा जपिने मन्त्र
पिण्डजप्रवरारूढा चण्डकोपास्त्रकैर्युता ।
प्रसादं तनुते मह्रयं चन्द्रघण्टेति विश्रुता ।।
यसको अर्थ स् चन्द्रघण्टा माताको निधारमा घण्ट आकारको अर्धचन्द्र छ । उनको शरिरको रंग सुन जस्तै चम्किलो छ । यीनको हातमा शस्त्र पनि छन् । यीनको बाहन सिंह हो । यीनको मुद्रा युद्धका लागि तयार रहेको जस्तो देखिएको छ । यीनको घण्टको डरलाग्दो ध्वनीले अत्याचारी दानव, दैत्य सबै डराउँछन् ।
कुश्माण्डा स् आश्विन शुक्ल चतुर्थीका दिन कुष्माण्डा देवीको पूजा गरिन्छ । यस क्रममा जपिने मन्त्र
सुरासम्पूर्णकलशं रूधिराप्लुतमेव च ।
दधानाहस्तपद्याभ्यां कुष्माण्डा शुभदास्तु मे ।।
यसको अर्थ स् आठ हातहरू भएकी कुष्माण्डा देवी अष्टभुजा देवीको नामबाट पनि चिनिन्छिन् । यीनको हातमा कमण्डल, धनुष बाण, कमलको फूल, अमृत पूर्ण कलश, चक्र र गधा हुन्छन् । देवी कूष्माण्डाको वाहन सिंह हो ।
स्कन्दमाता स् आश्विन शुक्ल पञ्चमीका दिन स्कंदमाताको पूजा गरिन्छ । यस क्रममा जपिने मन्त्र
सिंहासनगता नित्यं पद्माञ्चितकरद्वया ।
शुभदास्तु सदा देवी स्कन्दमाता यशस्विनी ।।
यसको अर्थ स् स्कंदमाताको चार वटा हात छन् । दाहिनेतर्फको माथिको हातमा भगवान् स्कंद रहेका छन् । दाहिने तर्फको तलको हातमा कमलको फूल रहेको छ । बायाँतर्फको माथीको हातमा वरमुद्रा रहेको छ भने तलको हातमा पनि कमलको फूल रहेको छ ।
कात्यायनी स् आश्विन शुक्ल षष्ठीका दिन कात्यायनी देवीको पूजा गर्ने गरिन्छ । यस क्रममा जपिने मन्त्र
चन्द्रहासोज्जवलकरा शार्दूलावरवाहना ।
कात्यायनी शूभं दद्यादेवी दानवद्यातिनी ।।
यसको अर्थ स् देवी कात्यायनीको रंग सुन जस्तै चम्किलो हो । यीनको चार वटा हात रहेका छन् । दायाँको माथिल्लो हातमा अभय मुद्रामा छिन् र तल्लो हातमा वर मुद्रा रहेको छ । बायाँको माथिल्लो हातमा तलवार रहेको छ र तल्लो हातमा कमलको फूल रहेको छ ।
कालरात्री स् आश्विन शुक्ल सप्तमीका दिन कालरात्री देवीको पूजा गरिन्छ । यस क्रममा जपिने मन्त्र
एकवेणी जपाकर्णपूरा नग्ना खरास्थिता ।
लम्बोष्ठी कर्णिकाकर्णी तैलाभ्यक्तशरीरिणी ।।
वामपादोल्लसल्लोहलताकण्टक भूषणा ।
वर्धन्मर्धध्वजा कृष्णा कालरात्रिर्भयंकरी ।।
यसको अर्थ स् यीनको शरिरको रंग अन्धकारको जस्तै कालो छ । कपाल बिग्रिएको छ । घाँटीमा बिजुली चम्केजस्तै चमकदार माला छ । यीनको तीन वटा नेत्र छन् । यीनको नाकबाट अग्नीको डरलाग्दो ज्वाला निस्किरहन्छ । यीनको बाहन गधा हो ।
महागौरी स् आश्विन शुक्ल अष्टमीका दिनमा महागौरीको पूजा गरिन्छ । यस क्रममा जप गरिने मन्त्र
श्वेत वृषे समारूढा श्वेताम्बरधरा शुचिस् ।
महागौरी शुभं दद्यान्महादेवप्रमोददा ।।
यसको अर्थ स् देवी महागौरीको रंग निकै गोरो छ । यीनको वस्त्र र गहना आदि पनि सेता छन् । महागौरीको बाहन साँढे हो । दायाँ भागको माथिको हातमा अभय मुद्रा र तल्लो हातमा त्रिशूल रहेको छ भने बायाँ भागको माथिल्लो हातमा डमुरू र तल्लो हातमा वर मुद्रा हो । यीनको स्वभाव शान्त रहेको छ ।
सिद्धिदात्री स् आश्विन शुक्ल नवमीका दिनमा पूजा गरिन्छ । यस क्रममा जप गरिने मन्त्र
सिद्धगंधर्वयक्षाद्यैरसुरैरमरैरपि ।
सेव्यमाना यदा भूयात् सिद्धिदा सिद्धिदायनी ।।
यसको अर्थ स् माता सिद्धिदात्री चार हात भएकी छिन् । यीनको बाहन सिंह हो । उनी कमलको फूलमा विराजमान छिन् । यीनको दाहिनेतर्फको माथीको हातमा गदा र तल्लो हातमा चक्र रहेको छ । बायाँ हातमा कमलको फूल र शंख रहेको छ
